"Yapışma-kayma etkisi"

Çubuk-kayma etkisi, birbirlerine karşı hareket eden katı cisimlerin sarsıntılı kaymasını ifade eder. Bu olgu, statik sürtünmesi kayma sürtünmesinden önemli ölçüde daha büyük olan bir cisim hareket ettirildiğinde ortaya çıkar.

Düz bir zemin üzerinde itmek istediğiniz ağır bir karton düşünün. Kutu ağırdır, bu nedenle statik sürtünmenin, yani kutunun hareket etme direncinin üstesinden gelmek için çok fazla kuvvet uygulamamız gerekir. Karton kayar. Pürüzsüz yüzey ve bunun sonucunda ortaya çıkan düşük kayma sürtünmesi nedeniyle, karton hızla hızlanır. Ancak, kartonun hızlı kayma hareketi daha az kuvvet aktarabileceğimiz anlamına gelir. Sonunda, kartona etki eden kuvvet artık statik sürtünmenin üstesinden gelmek için yeterli değildir. Karton durma noktasına gelir, bu da üstesinden gelmek için tekrar çok fazla kuvvet uygulamamız gerektiği anlamına gelir ve süreç kendini tekrar eder. Yapışma - bırakma - kayma - frenleme - yapışma - bırakma ... gerçekte bu etki çok daha hızlı gerçekleşir ve kendini bir kekemelik olarak gösterir.

Diyagramlar

Bu fenomen çok çeşitli alanlarda meydana gelir. Ön cam silecekleri bir arabanın ön camı boyunca takılır. Tebeşir, yanlış açıda tutulursa kağıda yazarken gıcırdar. Kapı menteşeleri gıcırdar. Keman ya da çello gibi telli çalgılar da çalışmaz, çünkü sesleri teller ve sarkacın telleri arasındaki titreşim ve salınımlarla üretilir.

Ancak tribolojik olarak optimize edilmiş malzemelerde bu etki istenmeyen bir durumdur. Oluşan titreşimler tüm konstrüksiyona aktarılır ve genellikle rahatsız edici gıcırtı veya gıcırdama olarak algılanan seslere neden olur. İstenen kayma hareketi düzensiz bir kekemeliğe dönüşür ve rulmandaki aşınmayı artırır. Bu etkiler, kayma ve statik sürtünme arasındaki farkı en aza indirerek, titreşim sönümleyici malzemeler kullanarak, genel yapının sertliğini artırarak (bkz. ön yüklemeli rulman) veya ilgili sürtünme ortaklarını ayırarak (örn. yağlama yoluyla) önlenebilir